DRUG SCANDAL IN INDIAN SPORTS

क्रीडाक्षेत्रातील उत्तेजक द्रव्यांचा वापरराजेश कालरा Thursday July 07, 2011 गेल्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत आणि त्यानंतर लगेचच झालेल्या आशियाई स्पर्धेत भारतीयांना अभिमान वाटावा अशी कामगिरी भारतीय अॅथलीट्सनी बजावली. गेल्या काही वर्षात भारताचा तिरंगा आंतरराष्ट्रीय स्पर्धात फडकू लागला होतो तो अशाच खेळाडूंमुळे.आता यापैकी बरेच खेळाडू, कामगिरी सुधारण्यासाठी उत्तेजक द्रव्ये घेण्याच्या आरोपाखाली दोषी ठरवले गेले आहेत. अत्यंत गंभीर प्रकरणात हे खेळाडू अडकले आहेत. आंतरराष्ट्रीय हौशी अॅथलेटिक्स फेडरेशनने ज्या उत्तेजक द्रव्यांवर बंदी घातली आहे तीच या खेळाडूंनी घेतली होती.गेल्या काही दिवसांत या प्रकरणांबाबत भरपूर लिहिले गेले आहे. या प्रकरणाची गंभीरता जाणवल्यानंतर आता एकमेकावर दोषारोप सुरू झाले आहेत. या मामल्याची चौकशी सुरू झाली असली तरी, या प्रकरणात दोषी कोण आहे हे ठरायलाच हवे. येथे , केवळ भारतातच नव्हे तर, आंतरराष्ट्रीय पातळीवर ही मंडळी एकमेकाला सांभाळून घेतात हेही आपण समजून घ्यायला हवे.आंतरराष्ट्रीय क्रीडाक्षेत्रात अशी दव्ये घेतली जतातच. मग ते धावपटू असोत किंवा फुटबॉलपटू किंवा सायकलपटू किंवा इतर क्रीडापटू. आता तर पुरस्कार आणि बक्षिसे इतकी भरघोस असतात की, उत्तेजक दव्ये घेण्याचे प्रमाण अधिकाधिक वाढते आहे. आणि स्पष्टच बोलायचे तर, हे उद्योग करणारे भारतीय खेळाडू अत्यंत चुकीच्या पद्धतीने, अव्यावसायिक पद्धतीने करतात. याउलट, परदेशी खेळाडू हे अत्यंत सराईतपणे करतात अगदी उत्तेजक दव्ये घेण्याची त्यांनी कला विकसीत केली आहे.हे कसे साधतात हे बघूया!क्रीडावैद्यक क्षेत्रातील तज्ज्ञ आणि उत्तेजक दव्ये विरोधी संघटना, वाडाचे हल्लीपर्यंत सदस्य असलेले डॉ. भारत इंदर सिंह यांनी हे सारे मला समजावून सांगितले. अशी दव्ये, आंतरराष्ट्रीय खेळाडू कशी घेतात आणि भारतीय खेळाडू कशी घेतात. अशी उत्तेजके घेणे यात नवीन काहीच नाही. गेली अनेक दशके हे सुरू आहे. १८९६ साली, आर्थर लिंटन हा सायकलपटू, ट्रायमेथील हे उत्तेजक दव्ये अति प्रमाणात घेतल्यामुळे मरण पावला होता.हे प्रमाण वाढीस लागल्याने, १९२८ साली, आंतरराष्ट्रीय अॅथलेटिक संघटनेने, यावर अशी दव्ये घेण्यावर बंदी घातली. अर्थात यानंतर हा मामला अधिक गंभीर बनू लागला आहे. २००४ सालच्या ऑलिंपीकमध्ये खेळाडूंना, नाव गुप्त राखण्याच्या अटीवर, किती जण अशी दव्ये घेतात असे वाडातफेर् विचारण्यात आले आणि याचे उत्तर ६५ टक्के इतके होते असे सिंग सांगतात.असे असेल तर, फक्त आफ्रिकी आणि आशियाई खेळाडू का पकडले जातात? याचे सोपे उत्तर आहे की, फेडरेशनच्या उत्तेजक द्रव्ये घेतली आहेत की नाहीत हे तपासण्याच्या वाडाच्या यंत्रणेवर मात करण्याचे तंत्र प्रगत देशांच्या खेळाडूंनी शोधले आहे. अमेरिकेत तर, वाडाच्या तपासणीत अशी दव्ये सापडणार नाहीत अशी उत्तेजक दव्ये प्रयोगशाळेत तयार केली जातात. अर्थात त्यांची किंमतही तशीच मोजावी लागते आणि ती मोजण्याची तयारीही खेळाडूंची असते.याउलट, आपले खेळाडू, हलक्या दर्जाची दव्ये घेतात आणि सहजतेने पकडले जातात. माझ्या मते, आपल्या क्रीडा संघटनांही, महागड्या उत्तेजक दव्यांसाठी निधी देत असणार, परंतु आपले पदाधिकारी स्वस्त दव्ये घेऊन पैशाचा अपहार करत असण्याची शक्यता आहे.मी पुन्हा, अशी दव्ये घेण्याच्या विषयाकडे वळतो. या प्रश्ानवर आपल्या खेळाडूंना पुरेशी माहितीही दिली जात नाही. या क्षेत्रातल्या अद्ययावत घडामोडींची त्यांना माहिती नसते. याबाबतचे नियम, कायदे यांचीही कल्पना नसते, अगदी वैद्यकीय कारणांसाठी त्यांनी काही औषधे घेतली तरीही ते याबाबत अंधारात असतात.फेडरेशनचा याबाबत एक नियम आहे. खेळाडूच्या प्रकृतीसाठी एखादे औषध त्याने घेणे आवश्यक आहे असे जर त्याच्यावर उपचार करणाऱ्या डॉक्टरनी लिहून दिले असेल तर, स्पर्धा सुरू होण्यापूवीर् खेळाडूने तसे आयोजकांना सांगितले तर त्याला या या चाचणीतून सूट मिळते. आपल्या अनेक खेळाडूंना याची कल्पना नसते हेच आश्चर्य आहे.यात भर पडते ती, आपल्या पदाधिका-यांची. आपल्या राजकीय नेत्यांच्या दबावाखाली असलेले हे पदाधिकारी, प्रशिक्षकांवर दबाव आणतात ते आपले खेळाडू, कस सुधारण्यासाठी, प्रतिर्स्पध्यांप्रमाणे पोषक अन्न घेत नाहीत अशा प्रकारची विधाने करून. बिच्चारे खेळाडू, मग काहीतरी मुर्खासारखे करतात आणि नेहमीप्रमाणे खेळाडूंवर खापर फोडले जाते.सिंह यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, अथेन्स ऑलिपिकच्या वेळी, सहजतेने, प्रिस्क्रीपशनविना केमिस्टकडे उपलब्ध होणाऱ्या, दव्यांची चाचणी त्यांनी घेतली आणि त्यापैकी १८ टक्क्यांमध्ये, बंदी घातलेली उत्तेजक दव्ये सापडली. पण या दव्याच्या पॅकवर याचा उल्लेखही नव्हता. प्रगत देशातील प्रशिक्षक अशा दव्यांपासून आपल्या खेळाडूंना दूर राखतात, गरीब देशांचे खेळाडू आणि प्रशिक्षक याला बळी पडतात आणि मग मिडीयामध्ये त्यांनी उत्तेजक दव्ये घेतल्याच्या बातम्या झळकतात.अर्थात याचा दोष या खेळाडूंवर येतो. आणि संबंधित संघटनांचाही तितकाच दोष असतो.याचा अर्थ मी, उत्तेजक दव्ये घ्यावीत असे कदापी म्हणणार नाही. परंतु, आपल्या खेळाडूंना, याबाबत माहिती देण्याचा प्रयत्न व्हायला हवा. जगात याबाबत काय चालले आहे, नियम काय आहेत, नियमात बदल काय झाले आहेत त्यांचे हक्क काय आहेत अशा अनेक बाबी त्यांना समजून द्यायला हव्यात.मुळात इतर अनेक देशांतील अनेक अॅथलीट जितके बळकट असतात, तिके भारतीय अॅथलीट नसतात. ते जर उत्तेजक दव्ये घेऊन कामगिरी सुधारत असतील तर आपल्या खेळाडूंची काय अवस्था होत असेल?आपल्या शारिरीक क्षमतेवर मात करूनही आपले अॅथलीट चमक दाखवू शकतील, परंतु त्यासाठी आपल्या पदाधिका-यांनी अॅथलीटना मार्गदर्शन करण्यासाठी अधिक रक्कम खर्च करायला हवी