कोरोनाचा अर्थव्यवस्थेला धक्का- ऐक्य समूह

सध्या जगात मंदीची स्थिती आहे. जागतिक विकासदराबाबत अजूनही संभ्रम आहे. कधी काळी सातत्यानं दोन आकडी विकासदर गाठणारा चीनही काही वर्षांपासून सहा ते सात टक्क्यांच्या दरम्यान विकासदर नोंदवत आहे. वस्तूंची उलाढाल वाढावी, म्हणून चलनाचा दर घटवण्यासह अनेक उपाय चीनने केले आहेत. जागतिक महासत्ता होण्याची घाई असलेल्या चीनला विकासाच्या मार्गातले अडथळे अधिक अस्वस्थ करत आहेत. त्यातच आता तिथे कोरोना विषाणूंनी हाहाकार माजवला आहे. काही शेकड्यांमध्ये बळी आणि हजारो लोक रुग्णालयात याची चिंता चीनला आहेच; परंतु त्यापेक्षाही कोरोना व्हायरस आणि आता बर्डफ्लूमुळे निर्माण झालेल्या नकारात्मक वातावरणातून अर्थव्यवस्थेला बाहेर काढण्याचं मोठं आव्हान चीनपुढे आहे. चीनमध्ये पहिल्यांदा आढळून आलेला कोरोना व्हायरस आता जगभरातल्या अनेक देशांमध्ये पाय पसरू लागला आहे. कोरोना विषाणूंचा संसर्ग होऊन मृत्युमुखी पडणार्‍ंयाची संख्या चीनमध्ये झपाट्याने वाढत आहे. इतकंच नव्हे, तर जगभरात इतरही देशांमध्ये या विषाणूंची लागण होऊन नागरिकांचे मृत्यू व्हायला लागले आहेत. त्यामुळे जगभरातल्या नागरी जीवनावर कोराना विषाणू परिणामकारक ठरतोच आहे. त्याचबरोबर जगभरातल्या देशांच्या अर्थव्यवस्थेवरही नकारात्मक प्रभाव टाकतो आहे. सध्या जगभरातल्या अर्थव्यवस्थेचा विचार करता अमेरिकेच्या अर्थ-व्यवस्थेला टक्कर देईल इतकी मजबूत किंबहुना, जगात पहिल्या क्रमांकावर जाण्याची क्षमता असलेली अर्थव्यवस्था म्हणून चीनच्या अर्थव्यवस्थेकडे पाहिलं जातं. त्यामुळे कोरोना विषाणूचा चीनच्या  अर्थव्यवस्थेवर परिणाम होऊ शकतो. या परिणामामुळे चिनी अर्थव्यवस्था अपेक्षित विकासदर गाठू न शकल्यास जगाच्या अर्थव्यवस्थेवर परिणाम होऊन मंदीसदृश स्थिती निर्माण होऊ शकते. भारत तर अगोदरपासूनच आर्थिक मंदीसदृश स्थितीचा सामना करत आहे. भारताची अर्थव्यवस्था ही विकसनशील म्हणून ओळखली जातो. त्यामुळे एकाच वेळी चीन आणि भारत अशा दोन महाकाय देशांच्या अर्थव्यवस्थेमध्ये समस्या निर्माण होणं जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी चिंताजनक ठरू शकतं. अशा प्रकारच्या आपत्तींचा राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेवर परिणाम झाल्याची उदाहरणं या आधीही घडली आहेत. 2002-2003 मध्ये चीनमध्ये सीवियर क्यूट रेस्पेरेट्री सिंड्रोम म्हणजेच सार्सनं भयंकर आव्हान निर्माण केलं होतं. त्याचा चिनी अर्थव्यवस्थेवर प्रचंड परिणाम झाला होता. कोरोना विषाणू सार्सइतकाच महाभयानक ठरला तर चीन पुन्हा एकदा आर्थिक गर्तेत सापडू शकतो.

असं घडलं तर जागतिक अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम
होऊ शकतो.

व्यापार संतुलन बिघडवले
कोरोना व्हायरसचा चिनी शेअर बाजारावर मोठा नकारात्मक परिणाम झाला आहे. हा परिणाम दृश्य रूपात पहायला मिळत आहे. चीनच्या शेंजेन आणि शांघाय स्टॉक मार्केटमध्ये 3.52 आणि 2.75 टक्के घसरण पहायला मिळाली आहे. कोरोना व्हायरसमुळे अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम होत असल्यामुळे सरकारने नववर्षाची सुट्टी आणखी काही दिवस वाढवली. जपानमधल्या कारनिर्मिती करणार्‍या टोयोटा कंपनीने चीनमध्ये सद्यस्थितीत असणारे सर्व प्रकल्प काही काळ बंद ठेवणार असल्याची घोषणा केली आहे. कोरोना विषाणूच्या धास्तीनं कंपनीनं ही घोषणा केली आहे. चीनमध्ये असलेल्या जपानी, कोरियन तसंच अन्य अनेक कंपन्यांनी आपल्या उत्पादनांवर बंदी घातली आहे. अमेरिकेसह जगभरच्या विमान कंपन्यांनी चीनमधली उड्डाणं रद्द केली आहेत. चीनमध्ये पर्यटनाला जाण्याचं प्रमाण जवळजवळ शून्यावर आलं आहे. वुहानसारख्या शहराची आणि त्या भागाची ओळख वैद्यकीय शिक्षणाचं हब म्हणून आहे. त्याच भागात आता कोरोना व्हायरस झाला असल्यामुळे तिथे गेलेले विद्यार्थी परत आले आहेत. तिथल्या वैद्यकीय प्रवेशांवर परिणाम होण्याची भीती आता व्यक्त होत आहे. कोरोना विषाणूंमुळे चीनच्या मालकीच्या परदेशातल्या उद्योगांवरही संकट ओढवलं आहे. इंडोनेशियात चीनच्या एका प्रकल्पाला टाळं ठोकण्यात आलं आहे. त्यामुळे तिथे काम करत असलेल्या सुमारे 40 हजार कामगारांवर बेरोजगारीचं संकट ओढवलं आहे. या प्रकल्पात एकूण 43 हजारावर कामगार आहेत. त्यापैकी पाच हजार कामगार मूळचे चीनचे आहेत. कोरोना व्हायरसमुळे चीनचा विकास दर एक टक्क्याने घटू शकतो. अर्थव्यवस्थेचं 9.66 लाख कोटी रुपयांचं नुकसान होऊ शकतं. प्राणघातक कोरोना विषाणूंनंतर आता चीनमध्ये बर्ड फ्लूचा धोकाही उदभवला आहे. चीनमध्ये कोरोना विषाणूंमुळे आतापर्यंत 425 लोकांचा मृत्यू झाला आहे तर वीस हजार 438 लोकांना याची लागण झाली आहे. त्यातच आता चीनच्या हुनान प्रांतात कोंबड्यांमध्ये धोकादायक एच 5 एन 1 पसरण्याच्या घटना घडल्या आहेत. ‘साऊथ चायना मॉर्निंग पोस्ट’ या वृत्तपत्रानं चीनच्या कृषी आणि ग्रामीण व्यवहार मंत्र्याशी झालेल्या संभाषणाचा हवाला देऊन वृत्त दिलं आहे. बर्ड फ्लूचा प्रादुर्भाव शायोयांग शहरातल्या शुआनक्विंग जिल्ह्यात झाला आहे. इथल्या फॉर्ममध्ये 7850 कोंबड्या होत्या. बर्ड फ्लूच्या संक्रमणामुळे साडेचार हजार कोंबड्यांचा मृत्यू झाला आहे. संसर्ग पसरल्यानंतर खबरदारीचा उपाय म्हणून स्थानिक अधिकार्‍यांनी 17828 कोंबड्या मारून टाकल्या आहेत; मात्र आतापर्यंत हुनानमध्ये कोणत्याही व्यक्तीला एच 5 एन 1 संसर्गाची लागण झाल्याची माहिती नाही. चीनची आरोग्य यंत्रणा कोरोना विषाणूंच्या उपचारात मग्न असताना हे दुसरं संकट आलं. एच 5 एन 1 फ्लू विषाणूला ‘बर्ड फ्लू’ म्हणूनही ओळखलं जातं. त्यामुळे पक्ष्यांमध्ये श्‍वसनाचा गंभीर रोग निर्माण होतो आणि मानवांमध्येदेखील हा संसर्गजन्य रोग होण्याची शक्यता बळावते. चीनमधले लोक घरातल्या पाळीव प्राण्यांना बाहेर फेकत असल्याच्या धक्कादायक घटना समोर येत आहेत. प्राण्यांपासून हा व्हायरस पसरत असल्याची माहिती सगळीकडे पसरल्यानं लोक प्राण्यांना घरातून बाहेर काढत आहेत. चीनमधले लोक आपल्या इमारतीतून कुत्रा, मांजर यासारखे पाळीव प्राणी फेकून देत असल्याचं सांगितलं जात आहे. या प्राण्यांचे मृतदेह रस्त्यावर पडलेले आढळतात. त्यामुळे सर्वत्र दुर्गंधी पसरली आहे. त्यावर मात करायचं आव्हान आरोग्य विभागापुढे आहे. अशा परिस्थितीत चीनमध्ये गुंतवणूक करण्याचं धाडस कुणीच करणार नाही तसंच आतापर्यंत चीनने कायम स्वस्त वस्तूंचा मारा करून अनेक देशांमधलं व्यापार संतुलन बिघडवलं होतं. चीनच्या सध्याच्या या परिस्थितीचा फायदा असे देश उठवण्याची शक्यता आहे