अमेरिकेत कोरोना व्हायरसचा प्रादुर्भाव फार मोठ्या प्रमाणात होत असून, मृत्युदरही काळजी वाटावी, असा आहे. असे असले तरी जनतेत अनेक चुकीच्या समजुतींनी घर केले असून, समाजमाध्यमांद्वारे प्रसारित होत असलेली माहिती िंचता वाटावी, अशी आहे. अमेरिकेतील बोस्टनस्थित आंतरराष्ट्रीय कीर्तीच्या 40/50 जगविख्यात डॉक्टरांनी जनजागृती करण्याच्या हेतूने अमेरिकन नागरिकांना उद्देशून प्रसिद्ध केलेल्या अनावृत पत्राचा हा काहीसा स्वैर, पण तरीही नेमका व संपादित भाग आपल्यालाही बोधप्रद ठरेल, असे वाटते. अमेरिका ही आज एक जागतिक महासत्ता आहे. तिथल्या विख्यात वैद्यकीय विशारदांनी स्पष्ट शब्दांत दिलेला हा इशारा अमेरिकन जनतेत जागृती व्हावी, या हेतूने दिलेला असून आपणही नोंद घ्यावी, असा आहे. तसेच याबाबत आपण घेत असलेली खबरदारी अभिमान व समाधान वाटावी, अशीच आहे.
परिस्थिती चिंता वाटावी, अशीच!
कोरोना व्हायरसबाबत नागरिकांमध्ये असलेले संभ्रम, चुकीची माहिती आणि सोशल मीडियातील या रोगाला क्षुल्लक मानण्याची वृत्ती आमच्या अनुभवाला आल्यामुळे, सोप्या आणि स्पष्ट शब्दांत या रोगाचे गांभीर्य जाणवून देण्यास आम्ही उद्युक्त झालो आहोत. कोरोना हा सर्दीला कारण असलेल्या व्हायरससारखाच आहे, असे वृत्त ऑनलाईनवर आलेले आम्ही बघितले आहे. तसेच कोरोनाची बाधा झाल्यास जोरदार सर्दी झाल्याप्रमाणे त्रास होईल इतकेच, अशा आशयाचा मजकूर आमच्या पाहण्यात आला आहे. याचे स्वरूप यापेक्षा गंभीर असणार नाही. जिवाचे बरेवाईट होण्याचा तर प्रश्नच नाही, असा आशय आमच्या वाचण्यात आला आहे. हे खरे आहे की खोटे, ही बाब तुम्ही कोण आहात (लहान मूल, सुदृढ, अशक्त, तरुण िंकवा प्रौढ), यावर अवलंबून आहे. पण, आपण सर्व समाजाचा साकल्याने विचार केला पाहिजे, नाही का?
निसर्गनिर्मित व नवीन
कोरोना व्हायरस मानवासाठी पूर्णपणे नवीन आहे. हा सर्दीला कारणीभूत असलेल्या व्हायरसच्याच जातकुळीचा असला, तरी आणि याची लक्षणे अनेक प्रकारे सर्दीसारखीच भासत असली, तरी या व्हायरसची मानवाशी पहिल्यांदाच गाठभेट होत असल्यामुळे आपल्यापैकी कुणातही याचा सामना करण्याची क्षमता यापूर्वीच निर्माण झालेली नाही, हे लक्षात ठेवले पाहिजे.
संसर्गक्षमता दसपट
या व्हायरसची लागण अख्ख्या मानवजातीत वेगाने होत असून, श्वसनमार्गातून बाहेर पडणार्‍या स्रावांतून हा एकापासून दुसर्‍याकडे संक्रमित होत असतो. याची संसर्गक्षमता सर्दीच्या तुलनेत दसपट आहे, हे लक्षात घ्या. लागण झालेले बहुतेक (80 टक्के) बरे होतील. 20 टक्के लोकांना गंभीर स्वरूपाचा न्यूमोनिया होईल व त्यांना दवाखान्यात दाखल व्हावे लागेल. 2/3 टक्क्यांसाठीच हा घातक ठरेल. पण, आमचे हे भाकीत इटलीत खोटे ठरले आहे. याचे एक कारण असे आहे की, त्या देशाची आरोग्यजपणूक यंत्रणा तोकडी पडली. तिथे 70 वर्षांपेक्षा जास्त वय असणार्‍यांच्या बाबतीत घातक ठरण्याचे प्रमाण 8 ते 20 टक्के आहे. एखाद्या लहान मुलाला बाहेर खेळता खेळता या व्हायरसची बाधा झाली, तर घरातल्या वडीलधार्‍यांना त्याचा संसर्ग दाराच्या कडीला िंकवा टेबलाला स्पर्श झाल्यास लगेच होऊ शकतो.
साथीच्या रोगांची संपर्क गती
साथीचे रोग पसरण्याची गती मोजण्याची शास्त्रज्ञांची एक खास पद्धत आहे. हा एक अंक असून, आर झिरो िंकवा आर नॉट (नॉट म्हणजेही शून्यच) असे त्याचे नाव आहे. हा अंक काढण्याची एक विशिष्ट पद्धती आहे. ती अशी- आजारी व्यक्ती बरे होण्यापूर्वी िंकवा दगावण्यापूर्वी किती लोकांमध्ये रोगसंक्रमण करते, यावरून हा अंक ठरतो. कोरोना व्हायरसचा आर झिरो िंकवा आर नॉट 3 असतो, असे आढळून आले आहे. म्हणजे असे की, कोरोनाचा रोगी बरा होण्यापूर्वी िंकवा दगावण्यापूर्वी सरासरीने 3 लोकांत रोगसंक्रमण करतो. ही गती किती प्रचंड आहे, हे पुढील गणनेवरून लक्षात येईल.
जॉमेट्रिकल प्रोग्रेशनने प्रसार
एका कोरोनाबाधिताने तीन लोकांना पहिल्या फेरीत बाधित केले, तर दुसर्‍या फेरीत हे तिघे प्रत्येकी आणखी तिघांना म्हणजे एकूण 9 लोकांना बाधित करतील. तिसर्‍या फेरीत ही संख्या पुन्हा तिपटीने वाढून 27 होईल. अशाप्रकारे 15 व्या फेरीत बाधितांची संख्या 1,43,48,907 (1 कोटी, 43 लक्ष, 48 हजार, 907) होईल. या 15 फेर्‍या काही आठवड्यांतच पूर्ण होतील. संख्यावाढीच्या या प्रकाराला भूमितीय श्रेढी (श्रेणी नव्हे)- जॉमेट्रिकल प्रोग्रेशन असे नाव आहे.
शाळा/महाविद्यालये, खेळाची मैदाने अशा गर्दीच्या जागी तर एका नरड्यातून संक्रमित होणार्‍या बाधितांसाठी याहीपेक्षा कमी वेळ पुरेल. पहिली व्यक्ती तरुण आणि धडधाकट असेल, तर ती बरी होईल, पण नंतरच्या लाखो लोकांचे काय? त्यात कितीतरी वयोवृद्ध, अशक्त व लहान मुले असतील, त्यांचे काय?
आर झिरो = 3 हा अंक नक्की िंकवा कायम नाही. केवळ संरक्षक व प्रतिबंधात्मक उपायांनीच तो कमी करता येतो. कारण, यावर औषध िंकवा लस उपलब्ध नाही. हा अंक जेव्हा एकपेक्षा कमी होईल, तेव्हाच या रोगाची साथ मावळेल. म्हणून बाधितांना वेगळे ठेवणे (क्वारंटाईन) व सामाजिक विलगीकरण (सोशल डिस्टंन्सिंग) महत्त्वाचे आहे. या कामाची गती आज समाधानकारक नाही. ती वाढविलीच पाहिजे.
एकमेव उपाय
व्हायरसची पसरण्याची गती कमी करणे, हा एकमेव उपाय आज अमेरिकेने आपल्या हाती घेतला आहे. आपल्या देशात हॉस्पिटलांची संख्या कितीही असली, तरी ती अपुरीच पडणार. व्हेंटिलेटर्सची संख्याही भरपूर आहे, पण तीही अपुरीच पडणार. आमच्या इटालियन मित्रांनी आपले अनुभव आम्हाला सांगितले आहेत. त्यांना व्हेंटिलेटर्स, तज्ज्ञ डॉक्टर्स, नर्सेस, आयसीयू बेडस्‌ कमी पडत आहेत. त्यामुळे कुणाला वाचवायचे आणि कुणाला नाही, असा प्रश्न त्यांना पडतो आहे. काहींना तर साधे उपचार देणेही शक्य होत नाही. आजमितीला आपण अमेरिकन, इटालियन लोकांच्या तुलनेत फक्त 11 दिवस मागे आहोत. त्यांच्या व आपल्या वैद्यकीय सोयी-सुविधा जवळपास सारख्याच आहेत. पेशंट्सचा भला मोठा लोंढा लवकरच आमच्यासमोर येऊन ठाकणार आहे. असे झाल्यास काय करणार? मात्र, आपल्या लहानमोठ्या सामाजिक नेत्यांच्या हाती एक प्रभावी मार्ग उपलब्ध आहे. ते आम्हा डॉक्टरांना आक्रमक होऊन मदत करू शकतात. वेगळे ठेवणे- क्वारंटाईन/ आयसोलेशन आणि सामाजिक विलगीकरण- सोशल डिस्टंन्सिंग यासाठी समाजघटकांना प्रवृत्त करणे, हे त्यांना सहज शक्य आहे. यातून कोरोना व्हायरसचा चढता आलेख ते सहज सपाट करू शकतील आणि या रोगाचा विळखा सैल होईल व तो मावळेल.
आमची या सामाजिक नेतृत्वाला कळकळीची विनवणी (इंप्लोअर) आहे की, आमच्या मदतीला उभे राहा. ई-मेल पाठवून सर्व शिक्षण संस्थांना तातडीने सुटी देण्यास सांगा. लहान मुलांना तर एकलकोंडेपणा तापासारखा छळतो. दोस्तांना भेटू द्या म्हणून ते हट्ट करतील, वाढदिवसांच्या पार्ट्यांची व सामाजिक समारंभांची ते आतुरतेने वाट पाहात असतील. या मुलांना आवरण्यासाठी आपल्याला खूप प्रयत्न करावे लागतील. आठवड्यावर आठवडे एकट्याने काढताना ते बोअर होतील. पण, आपल्या हाती आजतरी प्रतिबंधात्मक उपायच आहेत, हे लक्षात घ्या (कोरोना व्हायरसवर औषध उपलब्ध नाही).
कोणते आहेत, हे उपाय?
सर्व खेळ बंद (दोघांतला म्हणजे जोडीदाराबरोबरचासुद्धा). एकत्र येणे बंद. पार्कातल्या खेळण्यांवरचे खेळ, जिम, हॉटेिंलग, चित्रपटगृहात चित्रपट पाहणे बंद, सभागृहातले कोणतेही कार्यक्रम, या सर्वांना सरळ सुटी.
सर्व दौरे रद्द करा, अगदी आवश्यकच असेल तरच प्रवास करा. ही निवासस्थाने स्वच्छ आहेत, अशा जाहिराती येत आहेत, ती तशी असतीलही, पण तेवढे पुरेसे नाही. घरीच थांबा, घरून काम करा, किराणा व औषधे आणण्यासाठी बाहेर पडावेच लागले, तर तातडीने कामे उरकून तडक घरी परत या!
हात साबणाने धुवा. बोटांच्या बेचकांमध्येही साबण लावून 20 सेकंदभर हात धूत राहा.
परिस्थिती इतकी काही गंभीर नाही, असा उगाच बाऊ करू नका, असे समाजमाध्यमात येत असेल तर तिकडे पूर्ण दुर्लक्ष करा. हा आणिबाणीचा काळ आहे म्हणून कोणतीही अफवा पसरवू नका िंकवा तिला बळी पडू नका, कारण त्यामुळे तुमचे व तुमच्यावर विश्वास ठेवणार्‍या मित्रांचे कायमचे नुकसान होऊ शकेल.
या व अशा दक्षता घ्या आणि पुढचे काही आठवडे प्रयत्नपूर्वक सुरक्षित आणि निरोगी राहा..
https://www.tarunbharat.net/Encyc/2020/3/24/Announcement-letter-from-US-doctor-to-citizens.html
No comments:
Post a Comment