ऑपरेशन सिंदूर,पाकिस्तान चीनबरोबर भारतीयांचे दीर्घकालीन युद्ध,बदलता भारत संयमातून सडेतोड उत्तराकडे -ब्रिगेडियर हेमंत महाजन युद्ध सेवा मेडल-हे पुस्तक ॲमेझॉन वरती उपलब्ध आहे. https://www.amazon.in/dp/B0G8JYW8CG

 हे पुस्तक ॲमेझॉन वरती उपलब्ध आहे. https://www.amazon.in/dp/B0G8JYW8CG

परीक्षण-लेफ्टनंट जनरल विनोद जी. खंदारे, पीव्हीएसएम , एव्हीएसएम , एसएम,

 

या पुस्तकाचे प्रकाशन पुणे पुस्तक महोत्सवामध्ये 18 डिसेंबरला पुणे येथे झाले.

ब्रिगेडियर हेमंत महाजन ,युद्ध सेवा मेडल, लिखित “पाचवे भारत–पाकिस्तान युद्ध – ऑपरेशन सिंदूर” हे पुस्तक भारतीय राष्ट्रीय सुरक्षेच्या आणि धोरणात्मक अभ्यासाच्या दृष्टीने एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण योगदान आहे. हे पुस्तक फक्त एका लष्करी कारवाईचे वर्णन नाही; तर ते भारताच्या बदलत्या धोरणात्मक विचारसरणीचे, सडेतोड परराष्ट्र धोरणाचे आणि ‘आत्मनिर्भर भारत’च्या लष्करी क्षमतेचे प्रभावी चित्रण करते.

हे पुस्तक आजच्या भारताच्या सुरक्षा आणि संरक्षण धोरणांवरील एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि अभ्यासपूर्ण ग्रंथ आहे. 'पाचवे भारत पाकिस्तान युद्ध-ऑपरेशन सिंदूर, बदलता भारत - संयमातून सडेतोड उत्तराकडे' अशी या पुस्तकाची उपशीर्षक आहे, जी भारताच्या बदलत्या आणि अधिक आक्रमक (Aggressive) भूमिकेचे स्पष्ट संकेत देते.

लेखक स्वतः एक अनुभवी सैनिक आणि धोरण विश्लेषक असल्यामुळे, त्यांच्या लेखणीतून आलेले प्रत्येक निरीक्षण वस्तुनिष्ठ, व्यावसायिक आणि राष्ट्रीय सुरक्षेच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत प्रगल्भ आहे.

 

लेखनशैली आणि रचना

हे पुस्तक अत्यंत सुबोध आणि स्पष्ट शैलीत लिहिलेले आहे. प्रत्येक प्रकरण भारताच्या एका विशिष्ट धोरणात्मक पैलूवर सखोल विश्लेषण करते. पुस्तकाची रचना लष्करी ऑपरेशनच्या कालक्रमानुसार असून, सुरुवातीला जम्मू–काश्मीरमधील आव्हाने आणि पार्श्वभूमी मांडली जाते, तर शेवटच्या प्रकरणांत ‘ऑपरेशन सिंदूर’नंतरचे आंतरराष्ट्रीय परिणाम आणि भविष्यातील आव्हाने यांचे विवेचन आहे.

ब्रिगेडियर महाजन यांनी शुद्ध सैनिकी तपशीलांसोबतच राजनैतिक, आर्थिक, माहिती आणि सायबर आयामांचाही प्रभावी समावेश केला आहे, ज्यामुळे पुस्तक एक “मल्टी–डोमेन वॉर डॉसियर” बनते.

 

मुख्य मुद्द्यांचे विश्लेषण

प्रकरण 1 – जम्मू-काश्मीर : पार्श्वभूमी आणि आव्हाने

या प्रकरणात लेखकाने दहशतवाद, धार्मिक कट्टरता, आणि सीमापार घुसखोरी या समस्या ज्या प्रकारे जम्मू–काश्मीरमध्ये मूळ धरतात, त्याचे स्पष्ट विश्लेषण केले आहे. ‘ऑपरेशन सिंदूर’पूर्वीच्या वातावरणाचे वास्तवदर्शी चित्रण वाचकाला संघर्षाच्या मुळाशी घेऊन जाते.

प्रकरण 2 – पहलगाम हत्याकांड : भारतीय प्रतिसादाची गरज

हिंदू यात्रेकरूंवर झालेल्या क्रूर हल्ल्याने संपूर्ण देश हादरला. या घटनेला भावनिक व राष्ट्रीय सन्मानाचा विषय बनवून भारताने निर्णायक प्रत्युत्तर देण्याची गरज निर्माण झाली — हाच ‘ऑपरेशन सिंदूर’चा आरंभबिंदू ठरला.

प्रकरण 3 आणि 4 – बहुआयामी युद्धनीती आणि निर्णायक टप्पा

लेखकाने भारताने पाकिस्तानविरुद्ध स्वीकारलेली मल्टी-डोमेन स्ट्रॅटेजी सविस्तरपणे उलगडली आहे — सायबर, माहिती, स्पेस, आणि लष्करी क्षेत्रांचा एकत्रित वापर करून केलेले हे अभियान अत्यंत संगठित आणि रणनीतिक आहे.
पाकिस्तानच्या प्रतिहल्ल्यांना निष्फळ ठरवून भारताने युद्धभूमीवर पुन्हा आक्रमक पवित्रा घेतल्याचे वर्णन या प्रकरणांत प्रभावीपणे मांडले आहे.

प्रकरण 5 – पंतप्रधान मोदींचे नेतृत्व

हे प्रकरण पुस्तकाचे आत्मा म्हणावे लागेल. लेखकाने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या ठाम नेतृत्वाचे आणि निर्णयक्षमतेचे वस्तुनिष्ठ मूल्यमापन केले आहे. त्यांनी दिलेली ऑपरेशनल फ्रीडम आणि राजकीय पाठबळ हे विजयाचे प्रमुख घटक असल्याचे अधोरेखित केले आहे.

प्रकरण 6 आणि 7 – भारतीय सैन्याचे शौर्य आणि तिन्ही दलांची समन्वय भूमिका

‘4 पॅरा स्पेशल फोर्सेस’च्या साहसी कारवायांचे वर्णन रोमांचकारी आहे. हवाई दल आणि नौदलाने पाकिस्तानची कोंडी करून शत्रूला संरक्षणात्मक पवित्र्यात ढकलले — हा भारताच्या तिन्ही दलांतील समन्वयाचा अत्यंत प्रेरणादायी नमुना आहे.

प्रकरण 8 – सायबर, माहिती आणि अंतराळ युद्ध

लेखकाने या भागात युद्धाच्या नव्या सीमांचा उत्कृष्ट विश्लेषण केले आहे. सायबर हल्ले, माहितीप्रवाहाचे नियंत्रण आणि सॅटेलाइट इंटेलिजन्स या सर्व क्षेत्रांत भारताने साधलेले तांत्रिक प्रभुत्व पुस्तकात सविस्तर मांडले आहे.

प्रकरण 9 – सिंधू पाणी कराराचा फेरविचार

हे प्रकरण विशेष लक्षवेधी आहे. पाकिस्तानविरुद्धच्या संघर्षात आर्थिक आणि जलनीतीचा कसा वापर करता येतो, यावर लेखकाने अत्यंत धाडसी व व्यावहारिक विचार मांडले आहेत.

प्रकरण 10 – आत्मनिर्भर भारताचे शस्त्रसामर्थ्य

स्वदेशी तंत्रज्ञान, ड्रोन, ब्रह्मोस, आकाश-तीर आणि ‘त्रिनेत्र’ सारख्या सिस्टीम्समुळे भारताने साधलेली आत्मनिर्भरता हे राष्ट्राच्या नव्या आत्मविश्वासाचे द्योतक आहे.

प्रकरण 11 ते 13 – भविष्यातील धोके आणि प्रादेशिक असंतोष

लेखकाने पाकिस्तानमधील बलुचिस्तान–सिंधमधील अस्थिरता, अफगाण सीमा प्रश्न आणि देशातील हेरगिरीच्या आव्हानांवर सखोल भाष्य केले आहे. ‘ज्योती मल्होत्रा प्रकरण’ या माध्यमातून अंतर्गत सुरक्षा आणि माहिती युद्धाचे नवे पैलू उजागर केले आहेत.

प्रकरण 14 ते 16 – चीन–पाक अक्ष आणि आंतरराष्ट्रीय समीकरणे

चीनच्या अप्रत्यक्ष युद्धनीती, अमेरिका–भारत संबंधांचे नवीन समीकरण, आणि जागतिक प्रतिक्रिया यांचे बारकाईने विश्लेषण या भागात आहे. भारताचे खरे मित्र कोण आणि विरोधक कोण — याचे वास्तवदर्शी चित्रण पुस्तकाचे वैशिष्ट्य आहे.

प्रकरण 17 – बांगलादेश अस्थिरता आणि भारताची धोरणात्मक संधी

बांगलादेशातील बदलत्या राजकीय समीकरणांचा भारतावर होणारा परिणाम आणि घुसखोरी कमी करण्याची संधी या दृष्टिकोनातून लेखकाने धोरणात्मक सूचना दिल्या आहेत.

 

लेखकाची दृष्टी आणि विचारांची खोली

ब्रिगेडियर महाजन यांचे लेखन फक्त लष्करी विश्लेषण नाही; ते एक राष्ट्रीय दृष्टिकोन आहे. त्यांच्या लेखणीतून दिसते की भारत आता संयमातून बाहेर पडून निर्णायक उत्तर देणारे राष्ट्र बनले आहे. पुस्तकातील प्रत्येक प्रकरणात “बदलता भारत” या संकल्पनेचा ठसा जाणवतो.

 

पुस्तकाचे विशेष गुण

• युद्ध, कूटनीती आणि माहिती युद्ध या तिन्ही क्षेत्रांचा एकत्रित अभ्यास.
• अतिशय प्रामाणिक आणि वस्तुनिष्ठ मांडणी.
• राष्ट्रीय सुरक्षेबद्दल जनजागृती निर्माण करणारी भाषा.
• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखालील नव्या भारताचे स्पष्ट प्रतिबिंब.
• भावनिक आणि रणनीतिक दृष्टिकोनाचा संतुलित संगम.

 

निष्कर्ष

– ऑपरेशन सिंदूर” हे पुस्तक केवळ लष्करी साहित्य नाही, तर भारताच्या आत्मविश्वास, स्वाभिमान आणि नव्या धोरणात्मक शक्तीचे दस्तावेज आहे. प्रत्येक प्रकरण वाचताना वाचकाला जाणवते की भारत आता भीक मागणारा नव्हे, तर प्रत्युत्तर देणारा राष्ट्र म्हणून उभा आहे.

ब्रिगेडियर हेमंत महाजन यांनी अत्यंत सोप्या आणि परिणामकारक मराठी भाषेत हे पुस्तक लिहिले आहे. या पुस्तकात विषयाची सखोल माहिती, स्पष्टीकरण आणि भारताच्या संरक्षण धोरणांमधील महत्त्वाचे बदल अतिशय प्रभावीपणे मांडले आहेत. 'ऑपरेशन सिंदूर' हे केवळ पुस्तक नसून, भारताच्या राष्ट्रीय सुरक्षा धोरणांवर चर्चा करणारा एक महत्त्वाचा दस्तावेज आहे. हे पुस्तक खूप चांगले आहे आणि राष्ट्रीय सुरक्षा, सैन्य, आंतरराष्ट्रीय संबंध आणि धोरण (Strategy) या विषयांमध्ये रुची असणाऱ्या प्रत्येक वाचकासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आणि संग्राह्य आहे.

हे पुस्तक प्रत्येक देशभक्त भारतीयाने, विशेषतः विद्यार्थ्यांनी, संशोधकांनी आणि सुरक्षा अभ्यासकांनी वाचलेच पाहिजे.

ब्रिगेडियर हेमंत महाजन यांनी अत्यंत जबाबदारीने, राष्ट्राभिमानाने आणि व्यावसायिक परिपक्वतेने हे लेखन केल्यामुळे हे पुस्तक भारतीय धोरणात्मक साहित्याचे एक मोलाचे शिल्प ठरते.

 

सारांश:
 विषय महत्त्वाचा — भारताचे बदलते युद्धनीती व धोरणात्मक भविष्य
 लेखनशैली — स्पष्ट, प्रवाही आणि माहितीपूर्ण
अभ्यासकांसाठी — अनिवार्य वाचन