डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या आर्थिक युद्ध किंवा
टेरिफ युध्द किंवा आयात कर युद्धातून मार्ग कसा काढायचा? दोन खराब पर्याय पैकी एकाची निवड करावी लागेल
भारतासाठी धोरणात्मक शिफारसी भारतासाठी सर्वात चांगला मार्ग म्हणजे धोरणात्मक स्वायत्ततेचे धोरण अवलंबणे. याचा अर्थ अमेरिका किंवा चीन यांपैकी कोणा एकाशीच विशेष संबंध न ठेवता, दोन्ही देशांशी समतोल साधणे. या दृष्टिकोनामध्ये 'हेज्ड ओपननेस'चा (hedged openness) समावेश होतो, ज्यामुळे दोन्ही देशांकडून पूरक गोष्टींचा फायदा घेता येतो आणि त्याच वेळी देशांतर्गत क्षमताही वाढवता येतात.
विविधता आणि सक्षमीकरण
- व्यापारी
भागीदार वाढवा:
भारताने एकाच
भागीदारावर अवलंबून
राहू नये.
पुरवठा साखळी
मजबूत करण्यासाठी
युरोपियन युनियन,
जपान, आसियान
आणि इतर
देशांसोबतचे व्यापारी
व गुंतवणुकीचे
संबंध अधिक
दृढ करणे
आवश्यक आहे.
- देशांतर्गत
उद्योगाला चालना
द्या:
चीनकडून होणाऱ्या
आयातीवरील अवलंबित्व
कमी करण्यासाठी
आणि अत्याधुनिक
उत्पादनांमध्ये स्पर्धात्मकता
वाढवण्यासाठी देशांतर्गत
उद्योग आणि
पायाभूत सुविधांना
प्राधान्य देणे
महत्त्वाचे आहे.
तंत्रज्ञानासाठी अमेरिकेसोबत संबंध
उच्च-तंत्रज्ञान उत्पादन आणि सेवांमध्ये गुंतवणूक आकर्षित करण्यासाठी अमेरिकेसोबतच्या धोरणात्मक भागीदारीचा लाभ घ्या. महत्त्वाच्या भारतीय निर्यात क्षेत्रांसाठी अनुकूल अटी मिळवण्यासाठी शुल्क आणि नियामक समस्या सोडवण्यावर राजनैतिक प्रयत्नांनी लक्ष केंद्रित केले पाहिजे.
चीनसोबत व्यावहारिक संबंध ठेवा
इलेक्ट्रॉनिक्स आणि हरित तंत्रज्ञान यांसारख्या परस्पर फायदेशीर क्षेत्रांमध्ये चीनसोबत सहकार्य सुरू ठेवा, पण त्याचबरोबर योग्य धोरणात्मक सुरक्षा उपाययोजना ठेवा. चीनशी पूर्णपणे संबंध तोडणे अव्यवहार्य आहे, कारण अनेक पाश्चिमात्य बाजारपेठांमधील यशासाठीही चीनची पुरवठा साखळी आवश्यक आहे.
देशांतर्गत सुधारणांना गती द्या
पायाभूत सुविधा, लॉजिस्टिक्स आणि व्यवसाय सुलभता (ease of doing business) सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करा. यामुळे जागतिक उत्पादन आणि गुंतवणुकीसाठी भारत चीनला एक अधिक आकर्षक पर्याय म्हणून उभा राहू शकेल.
निष्कर्ष
थोडक्यात, भारताने आपले आर्थिक आणि तांत्रिक पाया अधिक मजबूत करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे. धोरणात्मक स्वायत्ततेचे धोरण, ज्यामध्ये देशांतर्गत शक्ती वाढवताना अमेरिका आणि चीन या दोन्ही देशांशी निवडक संबंध ठेवले जातात, हा दीर्घकाळात स्थिरता आणि विकासाचा सर्वोत्तम मार्ग आहे. भारत कोणत्याही एका देशावर महत्त्वाच्या तंत्रज्ञानासाठी अवलंबून राहू शकत नाही. त्याने अशी उत्पादने स्वतःच तयार करण्यासाठी गुंतवणूक करणे आवश्यक आहे.
अमेरिका आणि चीन प्रत्येक व्यापाराचा वापर एक हत्यार म्हणून करत असल्यामुळे, भारत त्यांच्यावर महत्त्वाच्या तंत्रज्ञान आणि उत्पादनांसाठी अवलंबून राहू शकत नाही. भारताने ही उत्पादने स्वतःच तयार केली पाहिजेत, परंतु सध्या भारताचा खाजगी क्षेत्र यासाठी पुरेसा सक्षम नाही. त्यामुळे आपल्याला दोन खराब पर्यायांपैकी एकाची निवड करावी लागेल
No comments:
Post a Comment