ऑपरेशन सिंदूर पाकिस्तान चीनबरोबर भारतीयांचे दीर्घकालीन युद्धबदलता भारत स...AVAIALABLE-PARIS PRAKASHAN,SASWAD PUNE412301 MOB-8275691427,9049657965

ब्रिगेडियर हेमंत महाजन ,युद्ध सेवा मेडल, लिखित “पाचवे भारत–पाकिस्तान युद्ध – ऑपरेशन सिंदूर” हे पुस्तक भारतीय राष्ट्रीय सुरक्षेच्या आणि धोरणात्मक अभ्यासाच्या दृष्टीने एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण योगदान आहे. हे पुस्तक फक्त एका लष्करी कारवाईचे वर्णन नाही; तर ते भारताच्या बदलत्या धोरणात्मक विचारसरणीचे, सडेतोड परराष्ट्र धोरणाचे आणि ‘आत्मनिर्भर भारत’च्या लष्करी क्षमतेचे प्रभावी चित्रण करते.

हे पुस्तक आजच्या भारताच्या सुरक्षा आणि संरक्षण धोरणांवरील एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि अभ्यासपूर्ण ग्रंथ आहे. 'पाचवे भारत पाकिस्तान युद्ध-ऑपरेशन सिंदूर, बदलता भारत - संयमातून सडेतोड उत्तराकडे' अशी या पुस्तकाची उपशीर्षक आहे, जी भारताच्या बदलत्या आणि अधिक आक्रमक (Aggressive) भूमिकेचे स्पष्ट संकेत देते.

लेखक स्वतः एक अनुभवी सैनिक आणि धोरण विश्लेषक असल्यामुळे, त्यांच्या लेखणीतून आलेले प्रत्येक निरीक्षण वस्तुनिष्ठ, व्यावसायिक आणि राष्ट्रीय सुरक्षेच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत प्रगल्भ आहे.

 

लेखनशैली आणि रचना

हे पुस्तक अत्यंत सुबोध आणि स्पष्ट शैलीत लिहिलेले आहे. प्रत्येक प्रकरण भारताच्या एका विशिष्ट धोरणात्मक पैलूवर सखोल विश्लेषण करते. पुस्तकाची रचना लष्करी ऑपरेशनच्या कालक्रमानुसार असून, सुरुवातीला जम्मू–काश्मीरमधील आव्हाने आणि पार्श्वभूमी मांडली जाते, तर शेवटच्या प्रकरणांत ‘ऑपरेशन सिंदूर’नंतरचे आंतरराष्ट्रीय परिणाम आणि भविष्यातील आव्हाने यांचे विवेचन आहे.

ब्रिगेडियर महाजन यांनी शुद्ध सैनिकी तपशीलांसोबतच राजनैतिक, आर्थिक, माहिती आणि सायबर आयामांचाही प्रभावी समावेश केला आहे, ज्यामुळे पुस्तक एक “मल्टी–डोमेन वॉर डॉसियर” बनते.

 

मुख्य मुद्द्यांचे विश्लेषण

प्रकरण 1 – जम्मू-काश्मीर : पार्श्वभूमी आणि आव्हाने

या प्रकरणात लेखकाने दहशतवाद, धार्मिक कट्टरता, आणि सीमापार घुसखोरी या समस्या ज्या प्रकारे जम्मू–काश्मीरमध्ये मूळ धरतात, त्याचे स्पष्ट विश्लेषण केले आहे. ‘ऑपरेशन सिंदूर’पूर्वीच्या वातावरणाचे वास्तवदर्शी चित्रण वाचकाला संघर्षाच्या मुळाशी घेऊन जाते.

प्रकरण 2 – पहलगाम हत्याकांड : भारतीय प्रतिसादाची गरज

हिंदू यात्रेकरूंवर झालेल्या क्रूर हल्ल्याने संपूर्ण देश हादरला. या घटनेला भावनिक व राष्ट्रीय सन्मानाचा विषय बनवून भारताने निर्णायक प्रत्युत्तर देण्याची गरज निर्माण झाली — हाच ‘ऑपरेशन सिंदूर’चा आरंभबिंदू ठरला.

प्रकरण 3 आणि 4 – बहुआयामी युद्धनीती आणि निर्णायक टप्पा

लेखकाने भारताने पाकिस्तानविरुद्ध स्वीकारलेली मल्टी-डोमेन स्ट्रॅटेजी सविस्तरपणे उलगडली आहे — सायबर, माहिती, स्पेस, आणि लष्करी क्षेत्रांचा एकत्रित वापर करून केलेले हे अभियान अत्यंत संगठित आणि रणनीतिक आहे.
पाकिस्तानच्या प्रतिहल्ल्यांना निष्फळ ठरवून भारताने युद्धभूमीवर पुन्हा आक्रमक पवित्रा घेतल्याचे वर्णन या प्रकरणांत प्रभावीपणे मांडले आहे.

प्रकरण 5 – पंतप्रधान मोदींचे नेतृत्व

हे प्रकरण पुस्तकाचे आत्मा म्हणावे लागेल. लेखकाने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या ठाम नेतृत्वाचे आणि निर्णयक्षमतेचे वस्तुनिष्ठ मूल्यमापन केले आहे. त्यांनी दिलेली ऑपरेशनल फ्रीडम आणि राजकीय पाठबळ हे विजयाचे प्रमुख घटक असल्याचे अधोरेखित केले आहे.

प्रकरण 6 आणि 7 – भारतीय सैन्याचे शौर्य आणि तिन्ही दलांची समन्वय भूमिका

‘4 पॅरा स्पेशल फोर्सेस’च्या साहसी कारवायांचे वर्णन रोमांचकारी आहे. हवाई दल आणि नौदलाने पाकिस्तानची कोंडी करून शत्रूला संरक्षणात्मक पवित्र्यात ढकलले — हा भारताच्या तिन्ही दलांतील समन्वयाचा अत्यंत प्रेरणादायी नमुना आहे.

प्रकरण 8 – सायबर, माहिती आणि अंतराळ युद्ध

लेखकाने या भागात युद्धाच्या नव्या सीमांचा उत्कृष्ट विश्लेषण केले आहे. सायबर हल्ले, माहितीप्रवाहाचे नियंत्रण आणि सॅटेलाइट इंटेलिजन्स या सर्व क्षेत्रांत भारताने साधलेले तांत्रिक प्रभुत्व पुस्तकात सविस्तर मांडले आहे.

प्रकरण 9 – सिंधू पाणी कराराचा फेरविचार

हे प्रकरण विशेष लक्षवेधी आहे. पाकिस्तानविरुद्धच्या संघर्षात आर्थिक आणि जलनीतीचा कसा वापर करता येतो, यावर लेखकाने अत्यंत धाडसी व व्यावहारिक विचार मांडले आहेत.

प्रकरण 10 – आत्मनिर्भर भारताचे शस्त्रसामर्थ्य

स्वदेशी तंत्रज्ञान, ड्रोन, ब्रह्मोस, आकाश-तीर आणि ‘त्रिनेत्र’ सारख्या सिस्टीम्समुळे भारताने साधलेली आत्मनिर्भरता हे राष्ट्राच्या नव्या आत्मविश्वासाचे द्योतक आहे.

प्रकरण 11 ते 13 – भविष्यातील धोके आणि प्रादेशिक असंतोष

लेखकाने पाकिस्तानमधील बलुचिस्तान–सिंधमधील अस्थिरता, अफगाण सीमा प्रश्न आणि देशातील हेरगिरीच्या आव्हानांवर सखोल भाष्य केले आहे. ‘ज्योती मल्होत्रा प्रकरण’ या माध्यमातून अंतर्गत सुरक्षा आणि माहिती युद्धाचे नवे पैलू उजागर केले आहेत.

प्रकरण 14 ते 16 – चीन–पाक अक्ष आणि आंतरराष्ट्रीय समीकरणे

चीनच्या अप्रत्यक्ष युद्धनीती, अमेरिका–भारत संबंधांचे नवीन समीकरण, आणि जागतिक प्रतिक्रिया यांचे बारकाईने विश्लेषण या भागात आहे. भारताचे खरे मित्र कोण आणि विरोधक कोण — याचे वास्तवदर्शी चित्रण पुस्तकाचे वैशिष्ट्य आहे.

प्रकरण 17 – बांगलादेश अस्थिरता आणि भारताची धोरणात्मक संधी

बांगलादेशातील बदलत्या राजकीय समीकरणांचा भारतावर होणारा परिणाम आणि घुसखोरी कमी करण्याची संधी या दृष्टिकोनातून लेखकाने धोरणात्मक सूचना दिल्या आहेत.