संक्षिप्त माहितीपत्रक विषय: ऑपरेशन सिंदूरदरम्यान अफवांविरोधातील भारतीय प्रयत्न

 

🔹 पार्श्वभूमी:
ऑपरेशन सिंदूरच्या काळात पाकिस्तानकडून खोट्या बातम्या, दिशाभूल करणारी माहिती आणि डीपफेक व्हिडीओज यांचा मारा सुरू झाला होता. भारतावर माहिती युद्ध लादण्याचा हा प्रयत्न होता.

🔹 PIB Fact Check युनिटचे कामगिरी:

• नेहमी दररोज १-२ खोट्या दाव्यांचे खंडन करणारे युनिट

• ऑपरेशन सुरू झाल्यापासून ५० पेक्षा अधिक खोट्या माहितीचे खंडन

• अनेक फोटोशॉप, डीपफेक आणि बनावट व्हिडीओजचे खंडन

🔹 ७ मे रोजी स्थापन “वॉर रूम”:

• राष्ट्रीय मीडिया सेंटरमध्ये वॉर रूम उभी केली

• सहभागी घटक:
  ▪ PIB Fact Check Unit
  ▪ न्यू मीडिया विंग
  ▪ इलेक्ट्रॉनिक मीडिया मॉनिटरिंग
  ▪ दूरदर्शन
  ▪ आकाशवाणी

• उद्दिष्ट: AI-जनरेटेड खोट्या माहितीचा तातडीने पर्दाफाश

🔹 उदाहरण:

• सोशल मीडियावर फिरणारा परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांनी माफी मागितल्याचा डीपफेक व्हिडीओ – त्वरित खोटा ठरवून निष्प्रभ केला

---

📊 विश्लेषण: भारताची माहिती युद्धातील तयारी आणि यश

1️⃣ माहिती युद्धाची नवी व्याप्ती

• पारंपरिक लढाईसोबतच आता डिजिटल युद्धदेखील निर्णायक ठरते

• पाकिस्तानकडून बनावट माहिती पसरवण्याचे धोरण स्पष्ट होते

2️⃣ PIB व वॉर रूमची भूमिका

• सरकारने केंद्रिय समन्वयित यंत्रणा उभी करून माहितीवर नियंत्रण मिळवले

• वेळेवर खंडन व स्पष्टीकरण दिल्यामुळे अफवांचा प्रभाव कमी झाला

3️⃣ AI व Deepfake धोका

• बनावट व्हिडीओ व फोटो AI च्या साहाय्याने तयार करण्यात आले

• डीपफेक तंत्रज्ञानविरुद्ध भारताला सशक्त डिजिटल यंत्रणा उभी करावी लागेल

4️⃣ जनतेचा सहभाग आणि सजगता

• नागरिकांनी अधिकृत माहिती स्रोतांकडे वळावे

• व्हॉट्सअ‍ॅप फॉरवर्ड्स, फेक ट्विट्स याकडे संशयाने पाहणे आवश्यक

5️⃣ पुढील दिशा

• इन्फोडेमिक युद्धाविरुद्ध कायमस्वरूपी राष्ट्रीय पातळीवरील डिजिटल मॉनिटरिंग सेल आवश्यक

• प्रादेशिक भाषांमधून खोट्या माहितीचे खंडन वाढवणे गरजेचे

---

निष्कर्ष:
ऑपरेशन सिंदूर फक्त रणभूमीवरच नाही, तर डिजिटल रणांगणावरही लढले गेले. भारताने वेळीच प्रतिसाद दिल्यामुळे पाकिस्तानची माहिती युद्ध मोहीम निष्फळ ठरली